EINDWERK De zin en de onzin van de CP-Ops binnen het crisisbeheer. | Camille Callebaut

De afgelopen jaren worden we steeds vaker geconfronteerd met noodsituaties en crisissen. Denk maar aan de coronacrisis, de overstromingen in Wallonië of de gasexplosie in Turnhout. Daarnaast zijn ook hittegolven, instortingen of branden niet ondenkbaar. Om dergelijke noodsituaties zo goed als mogelijk te voorkomen, maar ook om de gevolgen ervan zo veel mogelijk in te perken, zijn de processen van noodplanning, crisisbeheer en nazorg
fundamenteel. Wie speelt welke rol en met welke uitdagingen worden zij geconfronteerd? Wat wordt verstaan onder een operationele coördinatie? En minstens even belangrijk, wat is de meerwaarde van de commandopost operaties (CP-Ops) tijdens het crisisbeheer en waarom verliest deze soms aan belang?

In dit eindwerk wordt aan de hand van een mixed-methodes onderzoek op zoek gegaan naar een antwoord op bovenstaande vragen. In eerste instantie werd een literatuurstudie uitgevoerd om de gehanteerde concepten binnen dit eindwerk te kaderen en de belangrijkste uitdagingen op het terrein te identificeren. In tweede instantie werd aan de hand van een focusgroep gepolst naar enkele belangrijke discussiepunten aangaande de zin en de onzin van de CP-Ops. Als laatste werd, aan de hand van enkele stellingen die werden opgesteld op basis van de bevindingen van de focusgroep, ook bij een breder panel van experten gepolst naar de mening en ervaringen omtrent enkele topics.

Uit de literatuurstudie kwam naar voor dat zowel de directeur van de commandopost operaties (Dir-CP-Ops) alsook de lokale overheden belast worden met een veeleisende taak, namelijk de coördinatie binnen het crisisbeheer, respectievelijk voor de operationele taken en de beleidstaken. Het KB van 22 mei 2019 erkent de nood aan coördinatie en bepaalt dat een noodsituatie, indien ze dat vereist, aanleiding kan geven tot de afkondiging van een beleidsen/of operationele coördinatie. Zowel de Dir-CP-Ops als de lokale overheid worden daarbij geconfronteerd met enkele uitdagingen zoals onder andere het bepalen van prioriteiten, het belang van continu overleg en het invullen van een functie die een multidisciplinaire aanpak vereist. De nood aan een uitgebreid netwerk van crisispartners, een transdisciplinaire samenwerking, een degelijke opleiding en het organiseren van en deelnemen aan
noodplanningsoefeningen is daarbij cruciaal.

Op basis van de bevraging werden enkele discussiepunten aangekaart en werd duidelijk dat het maken van de shift van loutere bronbestrijding naar een operationele coördinatie niet altijd vanzelfsprekend is. Het oprichten van een fysieke CP-Ops wordt daarbij soms achterwege gelaten. Met dit onderzoek werd getracht op zoek te gaan naar de redenen hiervoor en hoe dit verantwoord kan worden. Op die manier werd het mogelijk de zin en de onzin van de CP-Ops tijdens het crisisbeheer te achterhalen.
Zo wordt meermaals bevestigd dat de finaliteit van een operationele coördinatie ligt bij het multidisciplinair overleg, dat niet noodzakelijk georganiseerd dient te worden in een fysiek ingerichte CP-Ops. Zolang het motorkapoverleg (MKO) volstaat om de noodsituatie te beheren, kan het daarbij blijven. Daarbij wordt gefocust op het coördineren van de operationele taken, al mag men niet vergeten om ook rekening te houden met de gevolgen die deze met zich meebrengen in het effectgebied. Echter, indien er sprake is van een langdurig, complex of grootschalig incident zal het in plaats stellen van een fysieke CP-Ops zeker zijn meerwaarde kunnen betekenen. Dat maakt het mogelijk om beter af te stemmen, beslissingen te bekrachtigen en te anticiperen op mogelijke evoluties of escalaties. Aangezien op dat moment ook een “ontkleurde” Dir-CP-Ops wordt aangesteld die de link met het beleidsniveau kan garanderen, faciliteert dit alles de multidisciplinaire samenwerking die cruciaal is om de noodsituatie te beheren.